Erik of het klein insecten boek

Titelbeschrijving

Godfried Bomans

Erik of het klein insectenboek

Het spectrum 

Utrecht 1941 (60e druk 2013)

 

 

 

 

Samenvatting

Erik Pinksterblom ligt op een avond in zijn bed. Hij heeft de volgende dag een toets en heeft alles uit zijn hoofd geleerd over insecten. Daar heeft hij het boek 'Solms beknopte natuurlijke historie' voor gebruikt. 

Hij heeft het gevoel dat er iets bijzonders gaat gebeuren en opeens ziet hij dat het schilderij van zijn overgrootvader geen gewoon schilderij is. Alle personen in de schilderijen op zijn kamer beginnen te leven. Ze praten met hem en met elkaar. 

Dan zegt Erik dat hij wel zou willen weten wat er in Wollewei gebeurt. Het is het schilderij dat naast zijn bed hangt en hij zelf zo genoemd heeft. Opeens wordt hij zó klein dat hij in het schilderij kan stappen. Daar wordt hij nog veel kleiner, kleiner dan menig insect. 

Het eerste dier dat hij ontmoet is een wesp, waarvan hij de naam niet kan uitspreken (weps). Deze neemt hem mee naar zijn huis en familie en Erik mag daar eten. De wespen maken hem duidelijk dat het erg belangrijk is van adel te zijn en een angel te hebben. Helaas kiest Erik ervoor een gedicht voor te dragen over 'de nijvere bij' (waar wespen erg op neerkijken) en bespeelt hij een bromvlieg zo driftig, tijdens het muziekuurtje van de familie, dat de vlieg overlijdt. Daarmee verliest hij zijn aanzien en trekt verder. 

Hij vliegt op de rug van een hommel, die zelf zegt filosoof te zijn, naar een hotel. Het hotel is een groot oud slakkenhuis en er wonen veel verschillende dieren. De eigenaar is een slak. De dieren hebben veel interesse voor hem en komen erachter dat Erik veel van hen af weet. Dit heeft hij natuurlijk allemaal geleerd uit 'Solms' boek. Het gaat zelfs zo ver dat de dieren aan Erik gaan vragen wat ze moeten doen, waarop hij antwoord dat ze moeten vertrouwen op hun instinct. Gewoon doen wat ze altijd hebben gedaan. Na een tijd daar gewoond te hebben vertrekt Erik op de rug van een pas ontpopte vlinder weer de weide wereld in.

Helaas wordt die vlinder verliefd en trouwt, na het voordragen van een gedicht dat hij samen met Erik gemaakt heeft, met een vlindervrouwtje. Erik staat weer alleen. 

Hij loopt alleen verder en gebruikt een dennennaald als wapen, want de insecten zijn niet zo aardig meer tegen hem. Hij heeft zijn wapen hard nodig als hij een zwarte weduwe tegenkomt en haar web kapotmaakt. Gelukkig herkent hij de manier waarop zij aanvalt en steekt de dennennaald in haar lijf. Erik overleeft het en de spin niet. 

Dan ontmoet hij de doodgravertjes die de spin begraven en Erik ook bijna hadden begraven. Hij mag bij één van hen eten. Daar komt hij erachter dat de doodgravertjes weten waar de lijst van het schilderij is. Ze noemen het 'den dam'. Ondertussen legt het doodgravertje nog haarfijn uit aan Erik dat de hele wereld draait om doodgravertjes. 

In zijn tocht om weer naar de oppervlakte te komen ontmoet Erik een worm. Deze kan niet zien en zegt dit ook helemaal niet te hoeven kunnen, wormen zijn veel beter omdat ze alles kunnen zonder te zien. Echter, de worm raakt in de knoop en heeft toch Erik's ogen nodig om eruit te komen. Een langslopende mier biedt zijn hulp aan. 

Deze mier neemt hem mee naar zijn kolonie. Erik wil graag mee want hij heeft gehoord dat al het werk stil ligt omdat de dieren zich afvragen of het wel in 'Solms' staat wat ze doen. Hij probeert ervoor te zorgen dat iedereen weer aan het werk gaat en laat ondertussen de worm ophalen door de mieren. Helaas hebben ze hem niet helemaal begrepen en brengen ze hem in wel honderd stukjes voor zijn voeten. 

Dan stelt Erik voor om samen de lijst te zoeken. De mieren mogen dan bij hem logeren. Dat vinden de mieren een goed idee en met elkaar trekken ze eropuit. Helaas komt Erik terecht in een enorme veldslag met een ander mierenleger. Net op het moment dat er iets in zijn ogen gespoten wordt en hij dat eruit wil wrijven merkt hij dat hij weer in zijn bed zit. 

Hij kleed zich aan en loopt naar beneden, maar niets is veranderd. Op school maakt hij de toets met de kennis die hij heeft maar de juf vindt het maar raar en hij moet zelfs nablijven. Erik heeft nooit meer meegemaakt dat de schilderijen gingen leven. Maar in het dagelijks leven vergelijkt hij veel mensen met de verschillende insecten die hij heeft ontmoet.

Verhaalanalyse

Titelverklaring:

het boek gaat geheel over Erik die in een insecten wereld beland. waar hij alles over weet omdat hij voor school een boekje genaamd 'Solms' moet kennen. hier staat alles in over de insecten die hij tegen komt in het boek.

Motto:

het motto staat aan het begin van het boek en gaat als volgt:

'Wij zijn alle bannelingen, levend binnen de lijsten van een vreemd schilderij. Wie dit weet, leeft groot. De overige zijn insecten.'

dit sluit aan bij het boek omdat in het geval van het boek Erik de gene is die weet dat we leven in de lijsten van een vreemd schilderij. Wat betekend dat je de beperkte kanten uit kan in je leven de gene die dit niet weten in dit geval zijn de insecten omdat zij niet beter weten dan wat ze doen in het boek. 

Thema :

het hoofd thema is materialisme.  Het verhaal probeert op een grappige manier  de mensen wereld te beschrijven door middel van karikaturen en dat de mens heel veel bezig is met materialistische dingen. In het geval van het boek zijn de insecten de mensen en de materialistische dingen de honing. Het lijkt allemaal heel perfect die ''insecten wereld'' maar dat blijkt achteraf steeds minder waar te zijn.

Tijd:

het speelt zich af in het heden. (wat nu ook weet 80 jaar geleden is ). Het wordt in een chronologische volgorde verteld Erik gaat slapen en wordt wakker in een droom. De droom duurt min of meer een 2 weken voor zijn gevoel maar het is eigenlijk dus 1 nacht. Er is geen sprake van flashforwards en weinig van flashbacks er zitten er een paar in maar die zijn meestal niet heel relevant voor de rode draad.

Ruimte

het verhaal speelt zich op het begin en eind af bij Erik thuis.  Het grootste gedeelte van het boek speelt zich af in het zijn droom in het schilderij boven zijn bed de ''wollenweide''. Dit is waar Erik alle insecten ontmoet en hij alles mee maakt

vertelinstantie

Het verhaal wordt verteld vanuit een alwetende verteller. In het begin de kennismaking met het hoofdpersoon en later wordt verteld hoe Erik dingen doet, verteld of meemaakt maar ook hoe de insecten dingen doen en zeggen dit maakt de de verteller geen personage in het boek is. en dus een alwetende verteller

Personages:

Erik is de hoofdpersoon uit het boek. Het is nog een jong kind van negen jaar oud Erik is erg onwetend over wat de insecten wereld inhoud maar hij vind alles goed In het begin. Hij wil veel ontdekken maar later wanneer de insecten afhankelijk worden van Erik omdat hij veel over de insecten weet begint hij zich er aan te irriteren. Erik zelf is heel vriendelijk en probeert tegen iedereen aardig te zijn alleen is dat niet altijd wederzijds. Veder zijn er een hoop bij personen min of meer alle insecten het leukste is dat alle insecten menselijke eigenschappen hebben dit maakt dat er op een hele overdreven manier op de eigenschappen word ingegaan omdat de schrijver in principe over de insecten praat en niet direct over mensen. Dit word dan ook op een humoristische manier gedaan. Het beste voorbeeld hiervan zijn de wespen die zichzelf als beter zien en als adel dit merk je doordat ze veel manieren hebben en een duidelijke mening hebben over de andere insecten (de arbeiders in hun ogen ) 

Eindoordeel

Ik vond het verhaal met de diepere gedachten zoals uitgelegd bij het motto een goed verhaal. veder vond ik het een niet heel leuk boek omdat het verhaal natuurlijk al een stuk ouder is dan de andere boeken die ik gelezen heb. Dit maakt dat de manier van kijken naar dingen in mijn ogen oubollig is. Bijvoorbeeld hoe Erik kijkt naar de insecten en hoe hij reageert is niet de manier hoe kinderen van nu zouden reageren. Veder vond ik dat aan het einde van het boek het verhaal erg langdradig werd en lastig te volgen waar hij nou precies was naar mijn mening viel het boek in herhaling. Erik komt insecten tegen helpt ze en gaat veder tot op het  echte einde toen alles mis ging toen veranderde alles weer. De insecten wisten niet meer hoe ze leven moesten terwijl ze zelf alles goed deden. Ik had zelf pas bij het maken van het verslag de diepere betekenis van het boek door. Wat het boek als indruk heel anders laat over komen want dan is het gewoon een boek over een klein kind met een rare droom. Naar mijn mening krijgt het boek dus 3 sterren omdat met de diepere betekenis het verhaal wel interessant is. 

Keuzeopdracht

e-mail hoofdpersoon

Beste Erik,

Ik heb een aantal vragen voor je, over wat je hebt mee gemaakt. Als eerste hoe was de insecten wereld en hoe waren de insecten zelf? Zijn de kleine beestjes in het groot niet angstaanjagend? want als ik de beestjes van dicht bij zie zijn ze best eng hoe komt het dat al de insecten wel van elkaars bestaan weten maar niet weten net zoals met de rups dat die veranderen in een vlinder? Maar misschien wel een van de grootste vragen die ik heb: Hoe weten ze niet van het bestaan van de mens? ik heb jou namelijk meerdere keren horen zeggen dat je een mens bent en geen een van de insecten leek er om te geven terwijl ze toch vaak in aanraking komen met mensen lijkt mij of was dat omdat ze nooit uit het schilderij kwamen.  Want een andere logische verklaring zou ik niet hebben er wordt namelijk altijd gezegd dat de insecten banger zijn voor ons dan wij voor hen. Dan nog iets hoe komt het dat je maar bleef helpen ik bedoel je bedoeling is goed, maar zoals je zelf hebt gemerkt help het uit eindelijk niet. Heb je nooit bij jezelf gedacht ik wil een keer weg hier of ik ga weg in mijn eentje? Want voor een negen jarige jongetje doe je hele dappere daden om het zo te zeggen. Veder wilde ik je vragen of je ooit nog terug zou willen keren als het kan of dat je er nooit meer zou willen zijn? want je hebt veel mee gemaakt daar en voelde het ergens goed om zo belangrijk te zijn in zo een wereld? 

met vriendelijke groet,

Bas